„Nago. Głośno. Dumnie”, czyli o polskiej kulturze drag i burlesce. Recenzja dokumentu HBO Max

„Nago. Głośno. Dumnie” to pięcioodcinkowy serial dokumentalny, wyreżyserowany i napisany przez Dellfinę Dellert oraz Agnieszkę Mazanek, relacjonujący nieznany obszar polskiej kultury, a mianowicie rodzimą burleskę i drag. Od pierwszych minut jesteśmy wrzuceni w festiwalowy wir, a w międzyczasie dowiadujemy się, na czym właściwie polega bycie drag queen i performerką burleski.

Poznajemy m.in. legendarną Kim Lee, Betty Q, Twoją Starą, Pin up Candy, Red Juliette, Kali Katharsis, Gąsia, Bunny de Lish i Hieemeras. Każdy z twórców filmowany jest w prywatnym kontekście, dzięki czemu możemy poznać historię człowieka, a nie tylko performera.

Twoja Stara mówi o człowieczeństwie

Piotr (Twoja Stara) opowiada o tym, jak odkrył swoją wrażliwą męskość, która nie jest czymś gorszym, mniej atrakcyjnym i wstydliwym tylko jedną z form wyrażania siebie na co dzień. Z kolei w dragu realizuje inne pokłady swojej wrażliwości. Jest aktywistą i mówi o tym, jak bardzo przestał liczyć koszty, tego co robi. - Wszyscy bierzemy udział w grze, która nazywa się „człowieczeństwo”. A są grupy, którym człowieczeństwo się odbiera. Ja jestem w tej grupie – stwierdza w kontekście organizowanych przez siebie Wrocławskich Marszów Równości.

Legendarna Kim Lee

W dokumencie poznajemy nieżyjącą już Kim Lee (na co dzień Andy Nguyen), która miała do opowiedzenia niezwykle ciekawą historię swojego życia. Przyjechała do Polski z Wietnamu na początku lat 80., aby studiować fizykę. Została na stałe, mimo że to był najgorszy wybór ze wszystkich możliwych miejsc do studiowania w Europie. - Przyjechałem z Wietnamu do Polski dość młodo, miałem 17 lat. Na studia. Byłem bardzo dobry ze ścisłych przedmiotów, więc wysłano mnie na fizykę. Czy chciałem przyjechać do Polski? Nie. Chciałem po prostu wyjechać na studia za granicę, do Europy. Polska była jakby najgorszym wyborem. Nikt nie chciał tu wylądować. Jak ktoś nie miał znajomości, to zostawała mu tylko Polska – wyjaśnia.

Drag odkryła nieco przez przypadek na początku wieku. Kim Lee 20 lat była performerką i wytyczała szlaki w polskiej kulturze jako uczestniczka festiwali i propagatorka. Kim była w Polsce osobą najbardziej doświadczoną na polskiej scenie dlatego oglądanie jej z młodszymi pokoleniami performerów i performerek pokazało, że choćby najbardziej niszowa i zakulisowa działalność kulturotwórcza zawsze znajdzie dla siebie przestrzeń i nawet jeśli komuś się to nie podobało, nie da się (na szczęście) zabić w ludziach ich pokładów kreatywności i wrażliwości twórczej. O tym mówi też Betty Q, która skupia się na oswajaniu ciała w przestrzeni publicznej i ujawnianiu jego niedoskonałości.

Performerki burleski

Performerki burleski więcej uwagi poświęcają temu, jak ciało funkcjonuje w kulturze, co o nim mówimy i jakim ocenom je poddajemy. Dokument pozwala nam przybliżyć się do motywacji twórczyń, ale i zobaczyć ich występy. W burlesce prezentowanej przez Betty Q jest zarówno miejsce na elementy komediowe, jak i bardziej sensualne. Każda z performerek ma swój unikalny styl i spojrzenie na pracę, o czym opowiadają w dokumencie.

Jeśli zaś mowa o dragu, szczególnie ciekawa jest historia Pawła, który cztery lata spędził w zakonie, próbując żyć zgodnie z zasadami kościoła katolickiego. Z perspektywy czasu spogląda na podjęte przez siebie decyzje i żałuje wielu straconych okazji. Nie rezygnuje jednak ze sposobności do zadebiutowania na scenie jako drag queen.

Dokument stara się uchwycić złożoność dragu i burleski pokazując przy tym twórcze zaangażowanie, radość z kreatywnego „dziania się” i wspólnotę, którą tworzą performerzy. Produkcja wygrywa bezpretensjonalnością i odejściem od bycia „tubą propagandową” na rzecz opowieści o tym, że mężczyźni mogą rozwijać swoją kobiecą wrażliwość i pokazywać ją światu oraz odwrotnie. Nikt się nie obraża, nie oburza i nie złości. Klimat „Nago. Głośno. Dumnie” poleca się do przeszczepienia na polską ulicę.

Serial dokumentalny „Nago. Głośno. Dumnie” dostępny jest na HBO Max.