KNF planuje blokowanie stron podejrzanych o nielegalną działalność finansową. „Internet poszatkowany przez instytucje”

Prace nad nowelizacją ustawy o nadzorze finansowym znajdują się na końcowym etapie obejmującym m.in. opiniowanie oraz konsultacje. W zmienionych przepisach KNF chce uzyskać nowe uprawnienia, które w praktyce pozwolą urzędowi na blokowanie dostępu do tych serwisów i stron związanych z finansami, które działają nielegalnie. Komisja wyjaśnia to w komunikacie.

- Celem postulowanej przez KNF zmiany jest wzmocnienie uprawnień Komisji w zakresie przeciwdziałania świadczeniu usług finansowych przy wykorzystaniu różnego typu platform internetowych przez nieuprawnione do tego podmioty - czytamy w komunikacie. - Projekt odpowiada przede wszystkim na zagrożenia identyfikowane na rynku FOREX, ale rozciąga wprowadzane mechanizmy ochrony nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego na wszystkie objęte nadzorem KNF sektory tego rynku.

Urząd dzięki nowym regulacjom przewiduje doprecyzowanie przesłanek zamieszczania na liście ostrzeżeń publicznych KNF nazw domen internetowych wykorzystywanych do świadczenia usług finansowych przez podmioty do tego nieuprawnione.

- KNF zyskałaby jednocześnie uprawnienie do prowadzenia specjalnego rejestru, do którego wpisywane byłyby nazwy domen internetowych, które znalazły się na Liście ostrzeżeń publicznych KNF – wyjaśnia komunikat. - Wpisanie nazwy domeny do rejestru domen zastrzeżonych skutkowałoby obowiązkiem zablokowania dostępu do tych stron przez poszczególnych dostawców Internetu. Rejestr jest rozwiązaniem teleinformatycznym i umożliwia dostawcom automatyczne pozyskanie informacji o domenie wpisanej do rejestru. Tego rodzaju mechanizm został zapożyczony z ustawy o grach hazardowych (nowelizacja z grudnia 2016 r. – weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2017 r.) – przypomina KNF.

W swoich wyjaśnieniach KNF powołuje się na przykład uprawnień do blokowania wybranych stron internetowych które w ramach zwalczania nielegalnego hazardu w sieci posiada Ministerstwo Finansów. Możliwości blokady witryn internetowych podejrzanych o prowadzenie działalności przestępczej posiada także ABW. Zatem KNF po wprowadzeniu planowanej nowelizacji byłaby kolejnym państwowym podmiotem mogącym decydować o dostępności konkretnych treści w sieci, obok Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który prawo do blokowania stron internetowych ma uzyskać na podstawie przepisów Unii Europejskiej.

Na razie nie jest znany dokładny termin wprowadzenia w życie nowelizacji dającej KNF dodatkowe uprawnienia do blokowania stron internetowych. Choć komisja podkreśla, że jej motywem jest lepsza niż dotąd ochrona Polaków przed finansowymi oszustami, to wejściu nowych regulacji są zdecydowanie przeciwni eksperci zajmujący się wolnością w przestrzeni cyfrowej.

W rozmowach z serwisem Wirtualnemedia.pl nie kryją oni obaw o to, że KNF stanie się kolejnym urzędem uprawnionym do faktycznej cenzury treści w sieci bez nadzoru i decyzji sądu. Takich właśnie argumentów używa Wojciech Klicki, prawnik z fundacji Panoptykon.

- Mówimy o nielegalnych usługach finansowych, których świadczenie jest przestępstwem – przypomina Wojciech Klicki. - Jednak zamiast iść tradycyjną karną drogą stwierdzania, że dochodzi do naruszenia prawa, komisja chce zagwarantować sobie prawo do cenzurowania treści w internecie. W efekcie urzędnik komisji będzie decydować o tym, co jest dostępne w sieci. To szalenie niebezpieczne, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że decyzja o blokadzie nie wymaga zatwierdzenia przez sąd.

Prawnik fundacji Panoptykon podkreśla, że obecnie obserwujemy szerszą tendencję do blokowania stron w internecie przez organy i instytucje państwowe.

- Do mogących robić to dzisiaj ABW i Ministerstwa Finansów dołączyć ma KNF i Urząd Komunikacji Elektronicznej, który blokować będzie strony służące do niezgodnego z prawem świadczenia usług transportowych – zaznacza Klicki. -  Tym samym na naszych oczach internet staje się coraz bardziej poszatkowany przez instytucje, które pod pozorem ochrony interesów fiskalnych uzyskują uprawnienie do decydowania, co w internecie jest dostępne a co nie.

W podobny sposób jak Klicki nowe uprawnienia KNF i związane z tym zagrożenia postrzega Krzysztof Izdebski, dyrektor programowy Fundacji ePaństwo.

- Fundacja ePaństwo generalnie sprzeciwia się wprowadzaniu ograniczeń w dostępności treści internetowych – przyznaje Krzysztof Izdebski. - Uważamy, że ryzyka z tym związane są niewspółmierne do korzyści, które mogą zostać odniesione. Mamy na myśli przede wszystkich zjawisko „pójścia na łatwiznę" kompetentnych organów, dla których prostszym sposobem eliminacji danego zjawiska jest próba (podkreślam słowo „próba" bo technologicznie są to działania skazane na porażkę) ograniczenia dostępności określonych treści niż prowadzenia takiej polityki, we współpracy z innymi instytucjami, które nielegalne zjawisko faktycznie wyeliminują, a odpowiedzialnych ukarzą. Pokazuje to chociażby przykład Amber Gold, w którym fakt dostępności oferty firmy przez internet nie miał większego wpływu na fenomen powierzania mu funduszy. Winien był brak komunikacji i koordynacji pomiędzy odpowiednimi instytucjami.

Zdaniem eksperta z Fundacji ePaństwo ograniczenie dostępu nie jest skuteczne z uwagi na to, że taką blokadę stosunkowo łatwo obejść, a usługa może zostać otwarta pod innym adresem.

- Niewykluczone są też przypadki, gdzie KNF może się zwyczajnie pomylić i wprowadzić na listę legalny produkt – przestrzega Izdebski. - Dla legalnej działalności może to oznaczać jej koniec, gdyż powrót do funkcjonalności nawet w ciągu 3 dni od zablokowania wpływa na utratę klientów - internet działa przecież non stop.

Według naszego rozmówcy na sprawę należy również patrzeć jako na szersze zjawisko i niebezpieczną tendencję wykazywaną przez polskie władze.

- Przepisy o KNF to tylko część działań wymierzonych w prowadzenie działalności w internecie, również tej, która jak Uber nie jest przecież działalnością nielegalną, a która może być zablokowana na skutek projektu Ministerstwa Infrastruktury – zaznacza Izdebski. - Mimo że rzecz pozornie dotyczy podmiotów gospodarczych, widzimy w związku z powyższym zagrożenie dla wolności słowa i wyrażania opinii. Niepokoi bowiem łatwość z jaką państwo wpada na takie pomysły i jakie to może mieć konsekwencje dla działalności dziennikarzy piszących o podobnych przypadkach - ocenia Izdebski.